سرمایه گذاری مالی، ابزاری به قصد فروش دارایی مذکور با قیمت بالاتر از قیمت خریداری شده است (سود سرمایه)؛ یا با این امید که دارایی مستقیماً درآمد کسب کند (مانند درآمد اجاره یا سود سهام). انواع مختلفی از سرمایه گذاری وجود دارد که باید براساس شرایط موجود بهترین روش را انتخاب کرد. در ادامه این مقاله به شرح کلی از سرمایه گذاری از نوع خطر پذیر یا جسورانه پرداخته می شود.

در این نوع سرمایه گذاری، این سرمایه شامل پولی است که توسط یک سرمایه گذار خارجی برای تأمین مالی مشاغل نو، در حال رشد و یا با شرایط دشوار فراهم می شود. سرمایه گذار خطر پذیر بودجه را تأمین می کند و می داند که خطر قابل توجهی در ارتباط با سود و جریان نقدی شرکت در آینده وجود دارد.

1. سرمایه گذاری خطر پذیر چیست

سرمایه گذاری خطر پذیر  یک سرمایه گذاری خصوصی یا غیر خصوصی است، که بر روی شرکت های تازه تاسیس (سرمایه گذاری های جدید) انجام می شود. سرمایه گذاری های در انتظار سود قابل توجه، همراه با خطر (با نتیجه نامشخص) هستند. نام دیگر این نوع سرمایه گذاری، سرمایه گذاری جسورانه نیز است.

1.1. بررسی مفهوم خطر پذیری در سرمایه گذاری

سرمایه خطر پذیر پولی است که معمولا در مشاغل کوچک سرمایه گذاری می شود، و یا فقط یک ایده ابتکاری نابی است که پتانسیل عظیمی برای رشد دارند. به افرادی که این پول را سرمایه گذاری می کنند سرمایه گذار خطر پذیر (VC) گفته می شود. سرمایه گذاری خطر پذیر زمانی انجام می شود که یک سرمایه گذار خطر پذیر سهام چنین شرکتی را خریداری کرده و به یک شریک مالی در تجارت تبدیل شود.

هر نوع سرمایه گذاری دارای معایب و مزایایی است. سرمایه گذاری جسورانه نیز از این قاعده مستثنی نیست. به طور کلی از جمله مزایای سرمایه گذاری جسورانه جاری کردن ثروت و تخصص به سمت شرکت، تامین سرمایه به شکل سهام و عدم لزوم تعهد برای بازپرداخت پول است. از جمله معایب سرمایه گذاری جسورانه شامل گرفتن استقلال و کنترل از بنیان گذار، پیچیدگی و طولانی بودن فرایند، سرمایه گذاری به شکل نامطمئن و در نهایت تحقق سود فقط به شکل بلند مدت است.

2.1. شرکت های سرمایه گذاری خطر پذیر

برای شرکت ها سرمایه خطر پذیر مناسب ترین گزینه برای تأمین اعتبار یک منبع سرمایه پرهزینه است و بیشتر برای مشاغلی استفاده می شود که نیاز به سرمایه سنگینی دارند. نرم افزار و سایر دارایی های انتزاعی معمولاً رایج ترین مواردی هستند که ارزش آنها اثبات نشده است. به همین دلیل است بودجه سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه) در زمینه های رشد سریع فناوری و بیوتکنولوژی بسیار گسترده است.

2. تاریخچه سرمایه گذاری خطر پذیر

جدای از اینکه سرمایه گذاری جسورانه نیز دارای تاریخچه ای مشخص و شفاف است، ولی در تمام این سالیان این نوع از سرمایه گذاری دارای ویژگی های خاص و ثابتی بوده است که علاقه مندان به این نوع سرمایه گذاری باید این ویژگی ها را مدنظر قرار داده و سپس تصمیم نهایی مبنی بر انتخاب یا عدم انتخاب این نوع از سرمایه گذاری را بگیرند. ویژگی های سرمایه گذاری خطر پذیر پیشتر گفته شده به شرح زیر است:

• ریسک بالا
• کمبود نقدینگی
• افق بلند مدت
• سرمایه گذاری در پروژه های نوآورانه
• مداخله سرمایه گذار خطر پذیر در مدیریت شرکت

1.2.  تجارب جهانی در سرمایه گذاری خطر پذیر

طی بررسی های انجام شده، تأثیر تفاوت های نهادی و فرهنگی بر روی احتمال موفقیت در سرمایه گذاری جهانی (VC) اثبات شده است.

این موارد هم در اقتصادهای توسعه یافته و هم در حال ظهور اثر خود را به خوبی نشان داده است. ضمن اینکه، بازارهای سهام، تأثیر مثبت تری را بر عملکرد سرمایه گذاری خطر پذیر در اقتصادهای توسعه یافته بر جای گذاشته اند.

نتایج به طرز حیرت انگیزی نشان داده است که فاصله فرهنگی بین کشورهای شرکت پرتفوی و سرمایه گذار اصلی VC با موفقیت سرمایه گذاری خطر پذیر رابطه مثبت دارد. تجزیه و تحلیل های بیشتر نشان می دهد که اختلافات فرهنگی انگیزه هایی را برای غربالگری بهتر پیش از موعد و دقت بیشتر ایجاد می کند. معاملات در جایی که اختلاف فرهنگی شدید وجود دارد تنها در مواردی محقق می شوند که دارای پتانسیل اقتصادی قابل توجهی باشند.

2.2. سرمایه گذاری خطر پذیر در ایران

با تمام مقالات متعددی که مبنی بر مزایای سرمایه گذاری خطر پذیر به زبان فارسی به رشته تحریر در آمده است، ولی در اجرا کشور عزیزمان ایران به توفیق چندانی دست نیافته است. اگرچه سازمان های دولتی به شکل مقطعی و بسیار کمرنگ، کارهایی را صورت داده اند، ولی با توجه به پتانسیل بالای کشور ایران، انتظار می رود که شرکت های خصوصی و غیر انتفاعی نیز از این گونه سرمایه گذاری ها حمایت بیشتری به عمل آورند.

از این رو صندوق سرمایه گذاری خطرپذیر آراتل با رویکرد جهانی و با آخرین متدهای سرمایه گذاری در کنار ایده های شماست

3. ساختار سرمایه گذاری خطر پذیر

سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه) به ریسک سرمایه یا ریسک سرمایه بیمار گونه اشاره دارد، زیرا در خطر از دست دادن پول در صورت موفقیت آمیز نبودن است و همچنین این سرمایه گذاری برای به نتیجه رسیدن نیاز به طی یک دوره میان مدت تا بلند مدت دارد. سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه) به طور معمول از سرمایه گذاران نهادی و افراد با ارزش خالص بالا ناشی می شود و توسط شرکت های سرمایه گذاری اختصاصی تشکیل شده است.

1.3. ترسیم طرح و نقشه راه

هر نوع سرمایه گذاری نیاز به یک طرح کلی یا نقشه راه دارد. برای سرمایه گذاری در یک پروژه پر ریسک نیز باید یک نقشه راه با جزییات کامل وجود داشته باشد. فلوچارت سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه) به طور معمول شامل چهار مرحله کلی شامل ایده پردازی، کار آفرینی، افزایش تولید و خروج است.

2.3. نحوه تامین مالی در سرمایه گذاری خطر پذیر

روش های زیادی برای جذب پشتوانه مالی در سرمایه گذاری جسورانه یا خطر پذیر وجود دارد ولی شاید مشهور ترین آنها شامل سرمایه گذاری خصوصی یا غیر انتفاعی، استفاده از اوراق قرضه و وام مشروط باشد.

3.3. مدیریت مالی و انواع بودجه در سرمایه گذاری خطر پذیر

انواع مختلف سرمایه ها در سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه)،  بر اساس کاربرد های آنها در مراحل مختلف یک کسب و کار طبقه بندی می شوند. سه نوع اصلی سرمایه گذاری خطر پذیر عبارتند از: تأمین مالی در مرحله اولیه، تأمین مالی توسعه ای و تأمین مالی اکتسابی / خریدنی. روش تأمین سرمایه خطر پذیر در شش مرحله تأمین مالی مربوط به دوره های توسعه شرکت کامل می شود. این شش مرحله را در ادامه شرح می دهیم:

1. بودجه اولیه: بودجه سطح پایین برای اثبات و تولید ایده جدید.
2. بودجه کار آفرینی: شرکت های جدید برای هزینه های مربوط به بازاریابی و توسعه محصول به بودجه نیاز دارند.
3. دور اول: بودجه تولید و فروش زودهنگام.
4. دور دوم: سرمایه عملیاتی که برای شرکت های مرحله اولیه که محصولات را می فروشند، اما سود خود را بر نمی گردانند، داده می شود.
5. دور سوم: که به عنوان بودجه میزانسن نیز شناخته می شود ، این پول برای توسعه یک شرکت تازه سودمند است.
6. دور چهارم: که تأمین مالی پل نیز نامیده می شود، دور چهارم برای تأمین مالی روند ” عمومی” است.

1.3.3. تأمین مالی در مرحله اولیه

تأمین مالی در مرحله اولیه دارای سه بخش تأمین مالی اولیه، تأمین مالی کار آفرینی به کار و تأمین مالی مرحله اول است.

• تأمین مالی اولیه: به عنوان مبلغ کمی تعریف می شود که یک کارآفرین به منظور واجد شرایط بودن برای وام اولیه دریافت می کند.
• تأمین مالی کار آفرینی: به منظور تکمیل توسعه محصولات و خدمات به شرکت ها داده می شود.
• تأمین مالی مرحله اول: شرکت هایی که تمام سرمایه اولیه خود را صرف کرده و برای شروع فعالیت های تجاری به طور کامل، به سرمایه نیاز دارند. این افراد عمده ذینفعان تأمین مالی مرحله اول هستند.

2.3.3. تأمین مالی توسعه ای

تأمین اعتبار توسعه ای را می توان به تأمین مالی مرحله دوم، تأمین مالی پل و تأمین مالی مرحله سوم یا تأمین مالی میزانسن تقسیم کرد.

مرحله دوم تأمین مالی به منظور آغاز گسترش فعالیت در اختیار شرکت ها قرار می گیرد. این تامین به منظور کمک به یک شرکت خاص جهت گسترش عمده آن ارائه شده است. تأمین مالی پل ممکن است به عنوان گزینه مالی کوتاه مدت با بهره کوتاه مدت و همچنین نوعی کمک پولی به شرکت هایی که از پیشنهادات اولیه به عنوان یک استراتژی عمده تجاری استفاده می کنند، ارائه شود.

3.3.3. تامین مالی اکتسابی یا خریدنی

تامین مالی اکتسابی یا خریدنی به تامین مالی خرید یا مدیریت تامین خرید اهرمی طبقه بندی می شود. تامین مالی خرید به یک شرکت کمک می کند تا درصدی مشخص یا کل شرکت را به دست آورد. مدیریت تامین خرید اهرمی به یک گروه مدیریت خاص کمک می کند تا محصول خاصی از شرکت دیگر را بدست آورند.

4.3. برنامه خروج از سرمایه گذاری خطر پذیر

گزینه های متفاوت زیادی برای خروج سرمایه یک سرمایه گذار خطر پذیر از پروژه موجود وجود دارد. شاید به نوعی بتوان مشهورترین این گزینه ها را عرضه اولیه عمومی در بازار بورس (IPO)، خرید مجدد بنیان گذار، ادغام مالکیت و فروش به دیگر سرمایه گذاران استراتژیک دانست.

4. مراحل سرمایه گذاری خطر پذیر

به شکل دقیق می توان این روند کار را به شرح زیر تقسیم بندی کرد که شامل چهار گام کلی است:

1.4. ایده پردازی و ارائه برنامه تجاری

اولین گام برای دستیابی به یک سرمایه گذاری خطر پذیر (جسورانه)، ارائه یک طرح تجاری است. این طرح باید شامل موارد زیر باشد:

• باید خلاصه ای از پیشنهاد تجاری وجود داشته باشد
• شرح فرصت و پتانسیل و اندازه بازار
• بررسی سناریوی رقابتی موجود و مورد انتظار
• پیش بینی های دقیق مالی
• جزئیات مدیریت شرکت

2.4. جلسه مقدماتی

هنگامی که مطالعه مقدماتی توسط سرمایه گذار خطر پذیر یا VC انجام شد و او پروژه را مطابق با ترجیحات خود پیدا کرد، یک جلسه یک به یک جهت بحث و تبادل نظر به منظور بررسی بر روی جزییات پروژه انجام می شود. بعد از جلسه، سرانجام سرمایه گذار خطر پذیر تصمیم می گیرد که آیا پروژه به سمت پیشرفت در مراحل بعدی پیش برود یا خیر.

3.4. دقت نظر

مرحله دقت نظر بسته به ماهیت پیشنهاد تجاری متفاوت است. این فرایند شامل حل سوالات مربوط به ابهامات مشتری، ارزیابی استراتژی محصول و تجارت، مصاحبه های مدیریتی و سایر مبادلات اطلاعاتی در این بازه زمانی است.

4.4. اسناد ضوابط و بودجه

در صورت رضایت بخش بودن مرحله دقت نظر، سرمایه گذار خطر پذیر یک سند ضوابط ارائه می دهد، که یک سند غیر الزام آور است و شرایط و ضوابط اساسی توافق نامه سرمایه گذاری را توضیح می دهد. سند ضوابط به طور کلی قابل مذاکره است و باید همه طرفین توافق کنند. پس از آن با تکمیل اسناد قانونی و رسیدگی قانونی، بودجه در دسترس قرار می گیرد.